donderdag, 03 januari 2013 22:17

IBAN aanleiding voor nieuwe problemen met identificatieplicht banken

Tussen 2005 en 2008 voerden de grote banken in Nederland, zonder wettelijke basis, een grootscheepse her-identificatieactie waarbij miljoenen klanten een oproep kregen om zich opnieuw te identificeren bij de bank en daar een kopie of scan van hun geldige identiteitsbewijs te laten maken.

Vanaf april 2011 begon de Rabobank opnieuw duizenden klanten aan te schrijven en telefonisch op te roepen dat men verplicht zou zijn om zich aan de balie opnieuw te komen laten identificeren met een geldig paspoort of ID-bewijs. Hierbij bleek het te gaan om een interne Rabo actie om de eigen administratie op orde te brengen.

Vanaf zomer 2012 zijn de banken gestart met de uitgifte van betaalpassen met daarop het nieuw in te voeren internationale IBAN rekeningnummer. En met de uitgifte van deze nieuwe betaalpassen ontstaan opnieuw problemen betreffende de identificatieplicht.

Alle Nederlandse bankrekeningnummers worden automatisch omgezet naar een nieuw International Bank Account Number (IBAN) systeem. In tegenstelling tot de Bank Identifier Code (BIC) voorheen aangeduid als SWIFT adres) verwijst het IBAN niet naar een bepaalde bank maar naar een individuele bankrekening.
Het IBAN is geen nieuw nummer maar een uitbreiding van het oorspronkelijke huidige rekeningnummer vooraf gegaan door de landcode, een controlegetal, letters die uw bank aanduiden en een aanvulling met nullen. U vindt dit nummer al op uw bankafschrift of de site van uw bank. IBAN bestaat in Nederland uit 18 tekens. Alleen het controlegetal is echt nieuw.

Steeds meer bedrijven, organisaties en overheden gaan de komende overgangsjaren met IBAN werken. Vanaf 1 februari 2014 moeten alle 32 landen binnen SEPA (Single Euro Payments Area) over zijn op IBAN en wordt voor zowel binnenlandse als grensoverschrijdende betalingen alleen nog met dit rekeningnummer gewerkt. Informatie zie...
Vanaf zomer 2012 zijn de banken gestart met de uitgifte van betaalpassen met daarop de IBAN. Op termijn krijgt iedereen, afhankelijk van de vervaldatum van de huidige betaalpas een nieuwe IBAN- betaalpas.

En met de uitgifte van deze nieuwe betaalpassen ontstaan opnieuw problemen betreffende de identificatieplicht. Voor het afhalen/activeren van de nieuwe bankpassen wordt door het bankpersoneel aan de balie namelijk automatisch om een geldig identiteitsbewijs gevraagd. ING gaat zelfs zover dat ze van de klant eisen dat deze opnieuw een kopie of scan van het momenteel huidige identiteitsbewijs laten maken, onder bedreiging van het anders vernietigen van de nieuw aangemaakte bankpas.

Opnieuw worden Stichting Meldpunt Misbruik ID-plicht en Burgerrechtenvereniging Vrijbit geconfronteerd met vragen over de rechtmatigheid hiervan en advies gevraagd door mensen die geen geldig identiteitsbewijs willen of kunnen tonen. Bijvoorbeeld omdat de overheid hen al jaren een paspoort of ID-kaart weigert te verstrekken omdat ze bezwaar maken tegen het moeten afgeven van hun biometrische kenmerken (vingerafdruk en scan van gezichtsopname).

In dit geval betekent het dat enerzijds de banken het wettelijk recht hebben om bij de afgifte of activering van een bankpas aan de hand van een geldig identiteitsbewijs te verifiëren of ze de dienst wel aan de juiste persoon verlenen. Maar dat laat onverlet dat de bank, in geval het niet om nieuwe klanten gaat geen wettelijke plicht hebben om een verlopen identiteitsbewijs als legitimatie te weigeren. Iedere bank heeft volgens de toezichthouder de Nederlandse Bank een eigen beoordelingsruimte, mits maar duidelijk is dat men ervoor zorgt dat er geen falsificaties plaatsvinden waarbij mensen zich voor een ander uitgeven.

Dat betekent dus, net als in eerdere kwesties, dat het een bank, of een semi-zelfstandig bankrayon, vrij staat om te bepalen dat in individuele gevallen van een klant ook met een verlopen of alternatief identificatiebewijs onomstotelijk de juiste identiteit kan worden vastgesteld.

Zo'n regeling kan men uiteraard niet treffen met de eerste de beste dienstdoende aan de balie, die opdracht heeft om geldige identificatie te eisen, maar wel met de leidinggevenden. Vandaar dat we mensen die zich met een verlopen identiteitsbewijs willen kunnen legitimeren, dat zij gerechtigd zijn om de op hun naam staande bankpas als óude' klant van de bank in ontvangst te nemen, aanraden om hiervoor een schriftelijk verzoek in te dienen bij het bestuur van de bank waar zij een contract mee hebben.

Daarbij is het raadzaam om in de aanvraag aan te geven waarom men een alternatieve regeling wenst.
En om heel duidelijk te stellen dat er sprake is van een rechtsgeldige overeenkomst tussen de bank en de klant. En dat het in dit geval gaat om een contract waarvan de bank-partij eenzijdig via een tussentijdse aanvullende regeling een wijziging wil doorvoeren.

Als de klant zich bij het afsluiten van dit contract vooraf volgens wettelijk voorschrift heeft laten identificeren en de daartoe voorgeschreven gegevens in de bankadministratie heeft laten vastleggen, kan men daaraan het recht ontlenen dat de bank niet eenzijdig zomaar (in dit geval vanwege de aanpassing aan een nieuw EU betaalsysteem) aanvullende eisen mag gaan stellen aan bestaande klanten.
Bij een rechtsgeldig afgesloten overeenkomst mag de zakenpartner haar 'oude'klanten hooguit verzoeken om medewerking te verlenen aan een her-identificatie. Indien de klant aan de bank kenbaar maakt hier bezwaar tegen te maken en/of niet aan te kunnen voldoen, mag de bank geen bankrekening gaan blokkeren, klanten uitsluiten van dienstverlening of bankpassen gaan vernietigen. Dat zou namelijk als contractbreuk eenvoudigweg een vorm van strafbaar handelen vormen. Een ernstig strafbaar feit, wat des te zwaarder weegt wanneer dit gepleegd wordt door een financiële instelling. Klanten zulke sancties in het vooruitzicht stellen is ook strafbaar. Zowel als misleiding waar klanten verkeerde informatie wordt voor geschoteld als vorm van pure bedreiging.

Banken hebben voldoende juristen in dienst om dit aan hun eigen directie duidelijk te maken. En omdat de Nederlandsche Bank als toezichthouder op de financiële dienstverlening helder is over de eigen beoordelingsruimte die banken toekomt met betrekking tot de wijze waarop wordt voldaan aan de identificatieplicht, staat juridisch de bank niets in de weg om een regeling te treffen waarbij men de klant tegemoet komt met een alternatieve regeling. Als stok achter de deur kan een bank die zich tegenover klanten schuldig maakt aan een onfatsoenlijke bejegening van haar klanten ook hierop aangepakt worden door de Autoriteit Financiële Dienstverlening.

Naar verwachting zal de bank dan ook dit keer het bij volhardende klanten zeker geen contractbreuk plegen maar samen met de klant tot een alternatieve oplossing zien te komen. Daarbij valt ook dit keer te denken aan een regeling, analoog aan de bepalingen van de Kieswet, waarbij dat iemand ook met een 5- jaar verlopen paspoort of ID-kaart aan de ID-plicht mag voldoen, of met een verlopen pas waarmee men zich in het verleden volgens de bankadministratie heeft geïdentificeerd.
De ervaring leert dat het raadzaam is om uitsluitend schriftelijk over zulke kwesties te communiceren, zodat men het bewijs in handen heeft om zo nodig te kunnen weerleggen dat men niet gereageerd zou hebben op aanzeggingen van de bank ( een nagenoeg standaard verwijt wat bezwaarden in eerste instantie kunnen verwachten). Stuur dit soort post altijd aan de directie, en zorg ervoor om ook van de eigen brieven een kopie te bewaren.
De ervaring leert eveneens dat men zich niet gelijk moet laten ontmoedigen als de bank ook tijdens een lopende klachtenprocedure nog maanden brieven blijft sturen dat u nooit reageerde.(vraag hiervoor wel standvastig rectificatie en verontschuldigingen voor het lastigvallen!).

Het kan geen kwaad om de Nederlandsche Bank en Autoriteit Financiële Marken, College Bescherming Persoonsgegevens en betrokken burgerrechtenorganisaties als Vrijbit en Meldpunt Misbruik ID-plicht middels kopieën in kennis te stellen en/of om hulp/ondersteuning te vragen.

Een bank die nu de invoering van het IBAN gebruikt om alsnog een kleurenscan van uw paspoort of ID-kaart vast te leggen is onwettig bezig, tenzij u daar vooraf ondubbelzinnig toestemming voor heeft verleend; en zolang u geen belastingplichtige diensten afneemt mag ook niet van de klant eisen dat dienst gezichtsopname en BSN in de administratie worden vastgelegd.

LET OP: Alles wat voorheen in zake de eerdere identificatierondes van de banken is uitgelegd door het Meldpunt Misbruik ID-plicht over de wijze waarop uw gegevens mogen worden vastgelegd in de bankadministratie ( respectievelijk op grond van de AWR of Wfft) blijf ongewijzigd van kracht.

Zie artikel 'heridentificatie banken in drie bedrijven'of uitgebreid dossier her- identificatieacties banken'' op id-nee.nl