Permanente controle enclave

De verkeersmaatregelen die getroffen zouden worden om sluipverkeer te weren waren, tot verbijstering van de buurtbewoners en passanten, op draconische wijze uit de hand gelopen.

In plaats van het installeren van ‘ eenvoudige beweegbare paaltjes’ die bediend kunnen worden door hulpdiensten als politie, ambulance en de vuilophaaldienst werden in de wijk op meerdere kruispunten barricades aangelegd die qua uitvoering deden vermoeden dat zich binnen het gebied een zwaar te bewaken ambassade dan wel een broeinest van terrorisme zou bevinden.

U moet zich daarbij voorstellen dat het ging om hoge beweegbare metaalkleurige palen met een gigantische omvang, geflankeerd door nog grotere metalen paalconstructies met het gemeente vignet en kentekenregistratiecamera’s met daarnaast betonnen anti-ramkraak-betonblokken, alles des ‘s avonds van verre te zien middels forse rode verlichting en 24/7 onder controle van surveillance camera’s die samen met infrarood sensoren en anti klimstekels aan metershoge palen zijn bevestigd.

De tot voor kort gezellig ogende straten waren omgetoverd in een permanente controlezone. Pijlsweerd werd daarmee een enclave in de stad Utrecht waar alle fundamentele grondrechten van de burger op bescherming van het privéleven, en recht op vergadering zonder daarbij bespioneerd te worden, ter zijde werden geschoven.

Stelt u zich voor: de camera’s registreerden permanent wanneer, hoe vaak, al dan niet in gezelschap van wie, en met welke frequentie en volgens welk gedragspatroon de bewoners van Pijlsweerd hun voordeur in en uit gingen en door de buurt liepen, fietsten of in en uit een auto stapten. Er werd meegekeken naar mensen die hun voortuin bijhielden, de ramen wasten, de buitenboel schilderden, naar kinderen die op de stoep speelden. Onbekenden gluurden mee naar wat iedereen aanhad, voor spullen meedroeg, hoe snel men liep met wie men contact had, enz. Maar ook naar hoe laat de gordijnen open gingen, wie welke woning betreden werd, post bezorgd kreeg, enz. De camera hoek Kruisweg-Otterstraat kijkt zelf in een woning zodra de deur daarvan open gaat!!!

En dit gold niet enkel voor de bewoners, maar ook voor hun visite, de kinderen die door de straten van en naar school gingen, de ouders die hun kroost naar het kinderdagverblijf brachten, bezorgers ( wie brengt wat waar t/m de registratie of mensen al dan niet open deden enz.), en iedere passant die zich in dit gebied van permanente controle waagde.

Klachtenprocedure

Na mondelinge en telefonische klachten tegen de onacceptabele grootschalige systematische privacyschendingen weigerde de gemeente om de camera’s te verwijderen.

De enige aanpassing die men van oorsprong wenste aan te brengen, was dat de software van het camera toezicht zodanig werd aangepast dat de camera’s niet langer 24/7 de beelden van alle voordeuren ( en deels wat zich daarachter bevond als die deur openging) in de gaten hielden.

Ook toen de beantwoording van vragen vanuit gemeenteraad  glashard uitwees dat de camera’s er enkel stonden om potentiële veroorzakers van schade aan de paaltjes de rekening daarvoor te kunnen presenteren, hield de wethouder van verkeer vol dat de camera’s een essentieel  onderdeel vormden voor de verkeersmaatregelen.

Er zat dus niet veel anders op dan de gemeente juridisch aan te pakken.

Bewoners maakten schriftelijk formeel bezwaar tegen het feit dat de surveillance camera’s  alle bewegingen van een ieder die het gebied betrad minutieus ( op afstand ) registreerde zodat zij in de eigen woonomgeving voortdurend in de gaten werden gehouden door camera’s en door de mensen/diensten die in verbinding staan met deze apparaten. En maakten tevens bezwaar omdat men evenmin accepteerde dat de gemeente alle gedragingen van hun naasten, buren, bezoek, postbodes en alle andere mensen die zich in deze PUBLIEKE RUIMTE bevonden via cameratoezicht registreerde en kon controleren.

Daarbij werd B&W van Utrecht als bevoegd gezag in deze voor het (doen) creëren en functioneren van de bovengeschetste controlezone, aangeklaagd wegens onrechtmatig overheidsoptreden. Zowel met betrekking tot het opdracht geven dan wel tolereren van de uitvoering van de getroffen ‘verkeersmaatregelen’ als voor het organiseren, dan wel tolereren dat de woonwijk doelbewust de uitstraling kreeg toegemeten van een gevaarlijk/ zwaar crimineel gebied.

Bewoners beriepen zich daarbij op de nalatigheid van het stadsbestuur om te voldoen aan de zorgplicht die men heeft ten opzichte van de burger en de plicht om lokaal de naleving van de mensenrechten te handhaven.

Men wees er op dat de overheid gehouden is aan de handhaving van ieders fundamentele recht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. En dat inperking van dit recht uitsluitend is toegestaan in specifieke gevallen waarbij maatregelen gewettigd kunnen worden indien aannemelijk is dat deze een zo groot algemeen maatschappelijk belang beogen te dienen dat het fundamentele burgerrecht van de (onschuldige) individuele burger om onbespied door het leven te gaan daar ondergeschikt  aan mag worden gemaakt. En dan alleen nog indien na onderzoek aangetoond wordt dat de beoogde doelen niet op een minder ingrijpende wijze kunnen worden bereikt ( subsidiariteit), de toets op proportionaliteit doorstaan voldoen aan het principe van voorzienbaarheid en de inperking tot stand komt via een correcte democratische besluitvorming.

Burgerrechtenvereniging Vrijbit ondersteunde deze grieven en voegde daar ook nog het argument aan toe dat aangezien de publieke ruimte aan weerskanten van het adres van ons kantoor werd gecoverd door camera’s in principe van al onze medewerkers, leden en bezoekers geregistreerd kon worden wanneer, met welke frequentie, in gezelschap van wie, volgens welk gedragspatroon en met welk vervoersmiddel men het pand betrad en verliet.  Waarmee de gemeente werd aangezegd dat zij niet alleen een onrechtmatige inbreuk maakte op ieders individuele recht op  privacy maar ook op het fundamentele recht op vrijheid van vergadering en vereniging.

Gemeente hardleers maar toch over stag

Hoewel de wethouder van Verkeer volhardde in haar stelling dat er pas medio volgend jaar een evaluatie zou plaatsvinden over de situatie en pas daarná besluiten zouden kunnen worden genomen over eventuele aanpassingen, nam de wethouder van Ruimtelijke ordening (e.a.) het heft in handen.

Op 18 december liet hij de gemeenteraad weten dat hij opdracht had gegeven om de persoonsregistratie camera’s per 31-12-2015 op non actief te laten zetten en ze daarna ‘zo snel mogelijk’ te laten verwijderen.

Nadat Vrijbit hierop aan de bel trok dat het niet in te zien viel waarom de camera’s niet gelijk werden gedeactiveerd en informatie vroeg over wanneer en met welke deadline de opdracht tot verwijdering was/ zou worden gegeven, kwam er plotseling schot in de zaak.

Vóór kerst waren de camera’s verdwenen en kregen alle buurtbewoners daarvan bericht via een huis- aan-huis kennisgeving. Een mooie afsluiting dus voor actieve privacyvoorvechters van 2015. Niet in de laatste plaats omdat men nu niet langer gedwongen is om naar de rechtbank te stappen om de gemeente tot inkeer te brengen. Maar wel een zure overwinning, omdat de gemeente zo lijkt weg te komen met het grootschalig, langdurig willens en wetens onnodig en illegaal bespioneren van haar burgers…. en dan in de kennisgeving aan bewoners nog te durven schrijven dat het om eventuele privacyschendingen zou gaan.